آتش‌سوزی و دود سمی ناشی از نشت نفت در خط لوله نفتی ایران؛ "پاکسازی کامل آلودگی‌ها غیر ممکن است"

ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که روستای سرخون که در میان کوه‌ها قرار دارد پس از این حادثه توسط ابر بزرگی از دود محاصره شد. مردم محلی در این ویدئوها دیده می‌شوند که با فریاد در حال دویدن هستند و عزیزان، وسایل و گله‌هایشان را جمع می‌کنند. 

نشت نفت پس از رانش زمین که به خط لوله آسیب رساند، آغاز شد. این خط لوله، نفت خام را از جنوب ایران به شهر اصفهان در مرکز کشور منتقل می‌کند و تنها چند ده متر از روستای سرخون فاصله دارد. 

آتش به اطراف خط لوله گسترش پیدا کرد. آتش‌نشانان پس از دو روز توانستند آتش را خاموش کنند. طبق نظر متخصصانی که ناظران فرانس ۲۴ با آن‌ها گفت‌وگو کرده است، پاکسازی آثار ناشی از نشت نفت می‌تواند هفته‌ها یا حتی ماه‌ها به طول انجامد. 

در ویدئوی زیر که در تاریخ ۱۳ دسامبر در سرخون گرفته شده است، دود غلیظی در حال طغیان از آتش‌سوزی در این خط لوله قدیمی دیده می‌شود. 

"این پنجمین حادثه در ۲۰ سال گذشته است

شاهین (نام مستعار) در سرخون زندگی می‌کند:

من آن روز سر کار بودم. شنیدم که خط لوله آسیب دیده است و نفت را به رودخانه سرازیر کرده است. پس از چند ساعت، خط لوله آتش گرفت. همه‌ جا دود بود. چیزی نمی‌دیدم. نمی‌توانستم نفس بکشم. خوشبختانه در آن زمان هیچ کسی در کنار خط لوله نبود اما مردم در اثر استنشاق دود دچار مشکل شدند. در طی چندین دقیقه پس از وقوع حادثه بیشتر مردم، از روستا خارج شدند، به جز افراد فقیر که وسیله حمل و نقلی نداشتند یا دامدارانی که باید از گله‌های خود مراقبت می‌کردند.

آتش در منطقه سرخون چهارمحال و بختیاری هنوز مهار نشده است. 

سه ساعت طول کشید تا آتش‌نشانان توانستند آتش را در نزدیک خط لوله مهار کنند اما دو روز طول کشید تا بتوانند بر آتش‌سوزی‌هایی که در دامنه کوه گسترش یافته بود، غلبه کنند. مشکل اصلی برای ما آتش‌سوزی نبود بلکه دود و بوی نفت است. همه چیز با لایه‌ای از گرد و غبار چسبناک پوشانده شده‌ است، مبلمان و دیوارهای خانه‌های ما، خودروها و هر چیزی که تصور کنید. 

آتش‌سوزی گسترده و دود غلیظ باعث شد تا برخی از اهالی روستا از این مکان خارج شوند.

عکس‌ها و ویدئوهای مربوط به آتش‌سوزی توجه به روستای ما را بیشتر کرد. اما این خط لوله سال‌ها باعث نگرانی ما شده است. این پنجمین حادثه ای است که در ۲۰ سال گذشته داشته‌ایم. 

این خط لوله حدود پنج سال است که نشتی دارد، نه زیاد اما برای ورشکستگی مشاغل پایین رودخانه کفایت می‌کند. مزارع پرورش ماهی در آنجا ایجاد شده بود اما آلودگی نفتی باعث تعطیلی این مشاغل شد. 

ما می‌خواهیم که مقامات خط لوله را از رودخانه و روستا دور کنند. هزاران نفر از رودخانه برای نوشیدن آب و آبیاری محصولات استفاده می‌کنند. این برای سلامتی خطرناک است. 

این ویدئو در تاریخ ۱۴ دسامبر ۲۰۲۰ منتشر شد که ساکنان نزدیک روستای سرخون را نشان می‌دهد که پس از نشت نفت، آثار آلودگی نفتی در رودخانه سرخون مشاهده می‌شود.

"خسارت وارد شده است"

رودخانه سرخون به رودخانه کارون سرازیر می‌شود که منبع آب آشامیدنی و آبیاری میلیون‌ها نفر در جنوب غربی ایران است.

رهام (نام مستعار) یک کارشناس محیط زیست و منابع آب است که با اوضاع جنوب ایران اشنایی دارد. وی درباره تاثیراتی که این نوع نشت نفت می‌تواند بر محیط زیست و ساکنان آن بگذارد، توضیح می‌دهد:

وقتی نفت خام وارد منابع آبی می‌شود ابتدا در زیر آب قرار می‌گیرد چراکه سنگین است اما در نهایت به سطح آب می‌آید و مناطق وسیعی را در بر می‌گیرد.

ساکنان محلی، آتش‌نشانانی را که مشغول مهار آتش سوزی خط لوله هستند، تماشا می‌کنند.

به گفته برخی کارشناسان، نفت خام حاوی نزدیک به ۳۰۰ ماده سرطان‌زا است. بنابراین وقتی وارد منابع آب آشامیدنی می‌شود می‌تواند منجر به یک فاجعه انسانی شود. 

حتی اگر منابع جایگزین آب آشامیدنی برای این افراد در نظر گرفته شود، با این حال این سموم وارد گیاهان و سبزیجات می‌شوند که در نهایت توسط انسان و دام مصرف می‌شوند. 

وزارت نفت ایران، جاذب‌های نفتی موثری دارند اما پاک کردن تمام نفت‌های خارج شده غیر ممکن است. این وزارتخانه قادر خواهد بود کیفیت آب را اندازه‌گیری کند و آلودگی سد کارون ۴ را متوقف کند. اما سد کارون در ۴۰ کیلومتری پایین دست سرخون واقع شده است. هزاران نفر در این منطقه در بالادست سد زندگی می‌کنند. 

این نفت در حال حاضر در منطقه وسیعی گسترش یافته و خسارت وارد کرده است. امیدوارم این بار آن‌ها وظیفه خود را به خوبی انجام دهند. من فکر می‌کنم که بدترین چیز هنوز رخ نداده است. 

مسلما تخریب خط لوله در اثر رانش زمین ایجاد شده است اما این بهانه قابل قبول نیست. همه در منطقه می‌‌دانند که این خط لوله ۴۰ ساله است و باید جایگزین شود اما وزارت نفت اهمیتی نمی‌دهد.

تصاویر ماهواره‌ای گرفته شده در تاریخ ۱۴ دسامبر ۲۰۲۰ آثار آتش‌سوزی و خاکستر در اطراف روستای سرخون پس از آتش‌سوزی در خط لوله را نشان می‌دهد. همه چیز در ۱۳ دسامبر طبیعی به نظر می‌رسید. 

مقام‌های استان چهار محال و بختیاری در تاریخ ۱۶ دسامبر اقدام‌های انجام شده برای پاکسازی آلودگی‌ها و اطمینان از امنیت شهروندان را اعلام کردند. طبق این گزارش، ۹ کامیون مجهز برای پاکسازی به منطقه اعزام شدند. خسرو کیانی، رئیس اداره کل مدیریت بحران استان گفت که بیش از ۳۰ نفر در حال پاکسازی آلودگی‌های نفتی هستند و بسته‌های کمک از جمله شیر، ماسک و سایر محصولات بهداشتی را توزیع می‌کنند. 

به گفته برخی از کنشگران محیط زیست ایران، این اقدامات موقت ناکافی است. یک سازمان غیر دولتی محلی فعال در حوزه محیط زیست در تاریخ ۱۵ دسامبر شکایتی را علیه وزارت نفت ایران ارائه کرد و این وزارتخانه را به سهل‌انگاری در نگهداری از خط لوله نفتی متهم کرد.