ویدئوهایی که حضور مزدوران سوری را در درگیری‌های قره‌باغ ثابت می‌کند

درگیری‌های مسلحانه در منطقه ناگورنو قره‌باغ که از اواخر سپتامبر بین جدایی‌طلبان که از سوی ارمنستان حمایت می‌شوند با نیروهای ارتش جمهوری آذربایجان آغاز شده است، علیرغم دو بار اعلام آتش‌بس همچنان ادامه دارد. چندین ویدئو حضور و درگیری مزدوران سوری را نشان می‌دهد که از مناطق شمال شرقی سوریه برای جنگ در قره‌باغ استخدام شده‌اند و در کنار ارتش جمهوری آذربایجان که مورد حمایت ترکیه است، می‌جنگند. مقام‌های ترکیه و آذربایجان علیرغم شهادت چندین جنگجو سوری که از سوی رسانه‌های بین‌المللی جمع آوری شده است قاطعانه دخالت خود در بکارگیری این نیروها را تکذیب می‌کنند.

 

هشدار: برخی از تصاویر این گزارش ممکن است برای افراد حساس شوکه کننده باشد

 

از زمان آغاز دور جدید جنگ بر سر منطقه قره‌باغ در تاریخ ۲۷ سپتامبر بین ارمنی‌ها و نیروهای جمهوری آذربایجان، مقام‌های آذری هنوز آمار رسمی تلفات نظامی خود را منتشر نکرده‌اند و تنها به ذکر شمار قربانیان غیرنظامی بسنده کرده‌اند. آتش‌بس در تاریخ ۱۸ اکتبر اعلام شد اما ظرف چند ساعت به‌سرعت از سوی هر دو طرف شکسته شد. در این درگیری، ترکیه از جمهوری آذربایجان و ارمنستان از جدایی‌طلبان قره‌باغ از نظر مالی و نظامی حمایت می‌کنند.

با این حال، دست‌کم چهار ویدئو از سوی روزنامه‌نگاران و متخصصان منطقه نشان می‌دهد که جنگجویان سوری در کنار نیروهای جمهوری آذربایجان در جبهه‌های تحت محاصره قره‌باغ در حال نبرد هستند.

 

 

ویدئوی نخست: یک اردوگاه آموزشی مزدوران

این ویدئو در تاریخ ۲۵ سپتامبر از سوی تعدادی کانال تلگرامی به اشتراک گذاشته است که اردوگاه آموزشی جنگجویان سوری را نشان می‌دهد که برای عزیمت به جمهوری آذربایجان آماده می‌شوند.

این ویدئو از سوی تحریریه ناظران فرانس ۲۴ به چند روزنامه‌نگار محلی نشان داده شد که آن‌ها تایید کردند که صدای حرف زدن جوانان حاضر در ویدئو با زبان عربی و لهجه شمال غرب سوریه شنیده می‌شود.

 

یکی از کاربران شبکه‌های اجتماعی با نام "اوبرتیکس" “Obretix” که در تشخیص موقعیت‌های جغرافیایی تخصص دارد با استفاده از عناصر موجود در ویدئو، محل ضبط آن را مشخص کرد. طبق گفته او، اینجا یک اردوگاه نظامی در اطراف روستای حوار کلس است که در فاصله کمی از مرز ترکیه در شمال سوریه قرار دارد. این مکان در سال ۲۰۱۶ از سوی ارتش آزاد سوریه ایجاد شد.

 

گروه‌های مستقر در حوار کلس قبلا در عملیات معروف به "سپر فرات" ارتش ترکیه شرکت داشتند که در بهار ۲۰۱۷ در شمال غربی سوریه همزمان علیه نیروهای بشار اسد و نیروهای داعش انجام شد. 

ویدئوی دوم: ورود جنگجویان به آذربایجان

یک ویدئوی دیگر در تاریخ ۲۷ سپتامبر در رسانه‌های اجتماعی سوریه منتشر شد. در این ویدئو کاروانی از خودروهای 4x4 مشاهده می‌شود که جنگجویان سوری در آن‌ها سوار هستند و با تشویق مردم محلی و فردی که در حال ضبط ویدئو است روبرو می‌شوند. آن‌ها به زبان ترکی این کاروان را تشویق می‌کنند. جنگجویان نیز در حالیکه پشت این خودروها سلاح‌هایشان را در هوا تکان می‌دهند، فریاد می‌زنند: "[پیامبر] محمد [همیشه] راهنمای ما خواهد بود. " این عبارت یکی از شعارها گردان‌های ارتش ملی سوریه است که تعدادی از آن‌ها بخشی از ارتش آزاد سوریه بودند، ائتلافی از گروهای شورشی مسلح سوریه که در سال ۲۰۱۱ برای جنگ با رژیم حاکم در سوریه تشکیل شد.

 

 

این ویدئو از تاریخ ۲۷ سپتامبر در تلگرام در حال پخش است اما تاریخ ضبط آن هنوز مشخص نشده است.

شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های متخصص در شناسایی موقعیت‌های جغرافیایی با استفاده از عناصر بصری موجود در ویدئو موفق به یافتن محل ضبط ویدئوی دوم شدند. مکان ویدئو بلواری در شهر هورادیز در جنوب جمهوری آذربایجان در منطقه قره‌باغ است.

 

ویدئوی سوم: مزدوران از همرزمان خود می‌خواهند که به آن‌ها در آذربایجان بپیوندند

این ویدئو که در تاریخ ۳ اکتبر در سایت‌های خبری محلی حلب منتشر شد، از سوی یک مزدور سوری برای هم‌رزمانش در سوریه فیلمبرداری شده است. روی ویدئو یک آرم به رنگ قرمز قابل مشاهده است: "ارتش ملی [سوریه] در آذربایجان".

تحریریه ناظران فرانس ۲۴ توانست ارتباطی بین جنگجویان حاضر در این ویدئو با شاخه نظامی لشکر سلطان مراد، بخشی از ارتش ملی سوریه با اصالت ترکمن پیدا کند. در پس زمینه ویدئو، موسیقی محلی قابل تشخیص است که این گروه را ستایش می‌کند. کسی که در حال ضبط ویدئو است، همرزمان خود را به رقص و گرفتن ژست مقابل دوربین دعوت می‌کنند. آن‌ها سپس بقیه جنگجویانی را که در سوریه باقی مانده‌اند تشویق می‌کنند تا داوطلب شوند: "دعوت می‌شوید که برای تفریح با هم علیه ارمنستان به ما بپیوندید." همه جلوی دوربین لبخند می‌زنند. برخی از آن‌ها لباس نظامی برتن و سلاح بر دوش دارند.

 

ویدئوی چهارم: درگیری شدید با سربازان ارمنی

این ویدئو در جبهه نبرد از سوی جنگجویی که مدعی است در لشکر حمزه وابسته به تیپ الفاروق (ایجاد شده در سال ۲۰۱۱) ارتش ملی سوریه می‌جنگد در حدود تاریخ ۳ اکتبر گرفته شده است و از ۱۰ اکتبر در شبکه‌های اجتماعی در حال انتشار است. در این ویدئو اجساد سربازان ارمنی که روی زمین افتاده‌اند نشان داده می‌شود. کسی که ویدئو را گرفته است، روی آن می‌گوید: "خدا را شکر، این غنیمت و مهمات آن‌هاست. خداوند ما را بر هر خوک و هر کافر پیروز خواهد کرد."

با توجه به صحنه‌های خاص تکان دهنده، تنها بخشی از ویدئو به‌صورت تار از ویدئوی اصلی منتشر می‌شود.

 

 

الکساندر مک‌کیور، روزنامه‌نگار بلینگ‌کت Bellingcat که یک رسانه در حوزه روزنامه‌نگاری تحقیقی است، جغرافیای صحنه دیده شده در ویدئو را بررسی کرد و گفت که این اتفاق در نزدیکی مرجان، روستایی در جنوب آذربایجان نزدیک مرز ایران و تحت کنترل جمهوری آذربایجان اتفاق افتاده است.

 

 

اگرچه جنگجویان سوری به‌طور گسترده ویدئوهای مربوط به درگیری‌ها را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند اما وزارت دفاع جمهوری آذربایجان و ترکیه قاطعانه حضور آن‌ها در قره‌باغ را انکار می‌کنند.  

 

"ابعاد ایدئولوژیک موضوع از بین رفته است، انگیزه امروز تنها دستمزد است"

طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر سوریه تا تاریخ ۱۸ اکتبر دست‌کم ۱۳۴ مزدور سوری در آذربایجان کشته‌ که ۹۲ نفر آن‌ها به کشور خود بازگردانده شدند. این منبع می‌گوید که از زمان آغاز درگیری مسلحانه حداقل دو هزار و ۵۰ مزدور از سوریه در گروه‌های ۴۰۰ نفری منتقل شده‌اند. تحریریه ناظران فرانس ۲۴ نمی‌تواند به‌طور مستقل این ارقام را تایید کند و همچنین نتوانست با فردی مرتبط در این حوزه تماسی برقرار کند.

طبق گزارش روزنامه بریتانیایی ایندیپندنت که توانست با مزدورانی که به آذربایجان عزیمت کرده‌اند، صحبت کند، نخستین استخدام‌ها در ماه جولای و در آغاز تنش‌ها بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان برنامه ریزی شد. در نتیجه به جنگجویان مبلغی بین ۱۲۰۰ دلار تا ۱۵۰۰ دلار وعده داده می‌شد. این رقم با توجه به اینکه طبق گزارش سال ۲۰۱۹ سازمان ملل، ۸۳ درصد مردم سوریه زیر خط فقر زندگی می‌کنند، رقم قابل توجهی است.

فانی الرکون کارشناس گروه‌های نامنظم سوریه و روزنامه‌نگار مجله اینتلیجنس آنلاین در این باره توضیح می‌دهد:

 

تقریبا می‌توان گفت که طبیعی است ترکیه از جنگجویان خود در درگیری‌های مسلحانه دوباره استفاده کند. گران نیستند، آموزش دیده‌اند بنابراین کار آسان است.

این جنگجویان نیاز به حقوق دارند و می‌دانند چگونه بجنگند. ترکیه رسما در سال‌های ۲۰۱۷، ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ در شمال شرقی سوریه مداخله کرد. در هر یک از عملیات‌هایی که ترکیه در سوریه انجام داد، علاقمند نبود به‌طور مستقیم ارتش خود را درگیر کند بنابراین به جنگجویان سوری متوسل شد یعنی به نوبه خود بازیگرانش را علیه دولت خودمختار کرد فعال کرد.

در درگیری‌ قره‌باغ، شرایط فرق دارد و مانند لیبی یا شمال سوریه نیست. این یک حمایت تدریجی است و در نگاه اول مقام‌های آذربایجان و ترکیه علاقه‌ای به استفاده از مزدوران سوری ندارند چرا که وجهه خوبی به آن‌ها نمی‌دهد به‌ویژه هنگامی‌که خود را در صحنه درگیری قرار می‌دهند.

این ویدئو در تاریخ ۱۲ اکتبر منتشر شده است و مبارزان سوری را در خط مقدم در قره‌باغ نشان می‌دهد. یکی از مزدوران سر همرزمانش فریاد می‌زند: "جلو بایستید (...). ما به مهمات بیشتری احتیاج داریم. الله اکبر. "

 

فانی الرکون تاکید می‌کند که جناح‌های ارتش ملی سوریه وفاداری‌های ایدئولوژیک متنوعی دارند:

 

هر یک از این گروه‌ها مواضعی دارند. آن‌ها جهادی نیستند. ترکیه چنین افرادی را استخدام نمی‌کند. این‌ها گروه‌هایی هستند که در آغاز درگیری‌های داخلی سوریه تشکیل شده‌اند و از شمال غربی سوریه به ویژه حلب هستند. آن‌ها ادعا می‌کنند که بخشی از ارتش آزاد سوریه هستند که در زمان جنگ داخلی سوریه علیه رژیم بشار اسد ایجاد شدند و از سوی کشورهایی مانند فرانسه و ایالات متحده آمریکا حمایت می‌شدند. هنگامی که پس از آن ترکیه در سال ۲۰۱۷ برای گردهم آوردن شورشیان، ارتش ملی سوریه را شکل داد، بعد ایدئولوژیک از بین رفت.

در نهایت انگیزه مزدوران سوریه دریافت دستمزد و داشتن شغل است. به نظر می‌رسد که برخی از آن‌ها تردیدهایی درباره این نوع حضور و دخالت دارند. برای جنگجویان دیگر، آن‌ها فقط مزدورانی هستند که کارشان جنگیدن است.

الیزابت تسورکوف، محقق، این جوان مزدور را شناسایی کرده است. او مصطفی قانطی، ۲۳ ساله است که این ویدئو را در خط مقدم جنگ گرفته است. او ابتدا در لشکر حمزه استخدام شد تا برای جنگ به لیبی برود. او به‌طور واضح در این ویدئو ترسیده است و می‌گوید: "خدایا بخشنده باش (...) تکه‌تکه‌ها روی زمین."

 

ویدئوی دیگری از مصطفی قانطی که در آن او مهمات سربازان ارمنی را کشف می‌کند. برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌گویند که مکان ویدئو در نزدیکی شهر مرزی هورادیز است.

 

 سایر ویدئوها از سوریه مربوط سخنرانی‌ها برای تشویق به حضور در جنگ است که از سوی شیوخ و افراد با سابقه مذهبی یا رهبران گروه‌ها و جناح ها انجام می‌شود. این ماموریت بیشتر در شهرهای شمال غربی سوریه انجام می‌شود که تحت تاثیر شدید جنگ و فقر قرار دارند. به طور مثال ویدئو که از سوی عفرین پست که یک رسانه محلی است، تایید شده در شیخ الحدید شهری در منطقه حلب و در چند کیلومتری مرز ترکیه ضبط شده است.

این سخنرانی در مکانی در نزدیکی شهر جندیرس انجام شد که در آن جنازه مزدوری که در قره‌باغ کشته شده در آنجا تشییع می‌شود. شیخ در خطبه خود می‌گوید: "امروز امت ما در معرض خطر است، جنگ ما در آذربایجان همان جنگ شام است. این وظیفه [شرعی] شما است که در لیبی و آذربایجان بجنگید."

فانی الرکون در این زمینه می‌گوید:

 

استخدام‌ از طریق سرویس جاسوسی ترکیه که ساختار ارتش ملی سوریه را شکل دادند، انجام می‌شود و رهبرانی از گروه‌های مختلف را تعیین می‌کنند تا افراد جنگجو را به ترکیه ببرند و از آنجا به ارمنستان اعزام شوند. این اتفاق از طریق سرویس دولتی انجام می‌شود، نه از طریق شرکت‌های خصوصی مانند گروه روسی واگنر که برای جنگ در جمهوری آفریقای مرکزی یا ونزوئلا مزدورانی را استخدام می‌کند. سخنرانی‌های مذهبی از سال ۲۰۱۱ در میان سوری‌ها واقعا وجود داشته است بنابراین افزایش افراط‌گرایی در مرکز ساختار شورش سوریه قرار دارد.

ما گروهی را در سال ۲۰۲۰ نمی‌بینیم که از گفتمان مذهبی استفاده نکند، این مبنای اصلی است و واقعا یک اهرم فشار نیست. افراطی‌ترین گروه‌های شورش سوریه مانند احرارالشام یا جبهه النصره سابق در طول جنگ داخلی بسیار قدرتمند شدند. گروه‌های دیگر از جمله مزدوران استخدام شده در ترکیه نیز از همان لفاظی‌ها استفاده می‌کنند.

طبق آخرین آمارهای منتشر شده در حدود یک ماه اخیر بیش از ۷۰۰ نفر در طرف ارمنستان و ۶۰ غیرنظامی در طرف جمهوری آذربایجان کشته شده‌اند. تقریبا نیمی از جمعیت مناطق مورد مناقشه قره‌باغ که حدود ۷۵ هزار غیرنظامی می‌شوند، از تاریخ ۸ اکتبر از محل زندگی خود آواره شده‌اند.