بررسی صحت یک ویدئو؛ صحنه‌های کشتن خاشقچی یا قتل صورت گرفته توسط یک باند تبهکار؟
: منتشر شده در : روزآمد شده در
ویدئویی در چند روز اخیر در واتس‌اپ دست به دست می‌شود که ارسال کننده‌های آن مدعی هستند، قتل جمال خاشقچی روزنامه‌نگار منتقد سعودی را نشان می‌دهد. اما بعد از بررسی‌های بسیار، به‌نظر می‌رسد که این تصاویر هیچ ارتباطی با این موضوع نداشته باشد. در واقع این ویدئو، خشونتی باورنکردنی بین گروه‌های جنایتکار در برزیل را نشان می‌دهد. از زمان قتل خاشقچی، تصاویر و ویدئوهای زیادی در شبکه‌های اجتماعی پخش شده که مدعی نشان دادن نحوه کشتن این روزنامه‌نگار است اما هیچ کدام از این تصاویر تاکنون معتبر نبوده‌اند.
هشدار: برخی از جزییات در این مطلب ممکن است آزار دهنده باشد
جمال خاشقچی روزنامه‌نگار و مقاله‌نویس سعودی در تاریخ ۲ اکتبر (۱۰ مهر) وارد کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه شد و هرگز از این محل بیرون نیامد. دادستان کل عربستان در تاریخ ۱۵ نوامبر (۲۳ مهر) تایید کرد که این روزنامه‌نگار داخل کنسولگری این کشور در استانبول با تزریق یک ماده به قتل رسید و سپس قطعه قطعه شد.
در روزهای اخیر، چندین کاربر اینترنت برای تحریریه ناظران شبکه تلویزیونی فرانس ۲۴، ویدئوی بسیار خشنی را ارسال کردند که ادعا می‌شد لحظه قتل جمال خاشقچی را نشان می‌دهد. این کاربران از ما خواستند که صحت این ویدئو را بررسی کنیم.
این ویدئو با زمان یک دقیقه و ۳۰ ثانیه، مرد تقریبا تنومندی را نشان می‌دهد که روی شکم روی یک پوشش پلاستیکی سیاه با بالاتنه برهنه دراز کشیده است. از ابتدای ویدئو، او بی حرکت است. گردن این فرد با ضربات تبر فردی که دستکش طوسی دارد و لباس طرحدار شبیه پوشش نظامی بر تن کرده است، جدا می‌شود. سر این فرد در ادامه ویدئو توسط مرد دیگری که صورت خود را پوشانده و مسلح است گردانده می‌شود.
تحریریه ناظران تصمیم گرفت که با توجه به خشونت بالای این ویدئو آن را منتشر نکند.
سمت چپ پیغام دریافت شده در صفحه فیس‌بوک ناظران است و سمت راست را هم در واتس‌اپ دریافت کردیم.
یک کاربر اهل کشور مالی به‌طور مثال در تاریخ ۲۴ نوامبر، برای ما پیغامی را همراه با این ویدئو فرستاد و نوشت: "این روزنامه‌نگار سعودی است که در ترکیه در سفارت عربستان توسط ماموران پادشاه این کشور کشته شده است. [...] ممنون خواهم شد که این ویدئو را بررسی کنید. اینجا افراد همه چی را بدون دادن منبع برای همدیگر می‌فرستند."
مشخص است که این تصاویر گردن زدن فردی را نشان می‌دهد اما هیچ ارتباطی با خاورمیانه یا ماجرای خاشقچی ندارد.
بررسی سخت
برای پیدا کردن اصل ویدئو، ابتدا آن را در نرم افزار این‌وید InVid گذاشتیم که چیزی پیدا نکردیم.
.
در تصویر سمت چپ که بخشی از ویدئوی گردن زدن است، آرم شرکت خدمات امنیتی به‌طور واضح دیده می‌شود. در تصویر سمت راست یک نمونه از لباس فرم ماموران شرکت خدمات امنیتی جی ۴ اس نشان داده شده است. .
سپس سراغ جزییات ویدئو رفتیم. روی لباس فردی که در انتهای ویدئو سر قربانی را می‌گرداند، آرمی مشخص است. به خوبی آرم شرکت خدمات امنیتی جی ۴ اس، G4S در آن مشخص است. اما این شرکت در ۱۲۰ کشور حضور دارد که این موضوع هم برای پیدا کردن مکان یا جاییکه ویدئو در آن ضبط شده است، کافی نیست.
در ادامه، دو بخش ویدئو را که در آن‌ها کلماتی رد و بدل می‌شود، تشخیص دادیم که یک بخش بین ثانیه‌های ۲۲ تا ۲۵ است و دیگری در ثانیه ۵۶ اتفاق می‌افتد. این کلمات به پرتغالی است که می‌گوید "باید استخوان‌هایش را خرد کرد".
لزوما بدون دانستن زبان امکان پیدا کردن ویدئو نبود. در مرحله بعد چند سایت را که معمولا این نوع ویدئوها در آن‌ها منتشر می‌شود با یکسری کلمات کلیدی به زبان‌های مختلف بررسی کردیم. در شبکه اجتماعی ردیت با دو عنوان آرشیو شده روبرو شدیم. اولی ویدئویی با عنوان "افرادی را که می‌میرند تماشا کنید"بود که در این شبکه اجتماعی قرار داشت و عنوان ویدئوی دیگر هم "مرد بسته شده روی برزنت با تبر گردن زده شد"بود. در هر دو این ویدئوها، افرادی که آن را به اشتراک گذاشته بودند در شرح آن نوشتند که ویدئو مربوط به ایالت ریو گرانده جنوبی در برزیل است.
جنایتی که مربوط به باندهای تبهکاری برزیل است
بررسی‌های بیشتر با کلمات کلیدی به زبان پرتغالی باعث شد تا بازتاب این ویدئو در رسانه‌های برزیلی پیدا شود.
عکس گرفته شده از مطلبی در این زمینه که در روزنامه محلی کوریو دو گراواتای منتشر شده بود.
یک روزنامه محلی در برزیل با نام کوریو دو گراواتای در تاریخ چهارم می ۲۰۱۷ (۱۴ اردیبهشت) ، مطلبی را با تصویر محو شده از این ویدئو منتشر کرد. این روزنامه تایید کرد که این اتفاق در تاریخ ۳ می ۲۰۱۷ در گراواتای شهری در ۳۰ کیلومتری پورتو آلگری برزیل رخ داده است. طبق نوشته این رسانه، این جنایت توسط باند تبهکاری بلاناکارا علیه یکی از اعضای ۴۸ ساله باند رقیب با عنوان اوس مانوس صورت گرفت. طبق نوشته این روزنامه برزیلی، تحقیقات درباره این قتل در جریان است.
دیگر روزنامه‌های محل مانند گیرو دو گراواتای و لوکوریو دو پوو هم گزارش‌های مشابهی را در این زمینه منتشر کردند.
آیا نیروهای شرکت امنیتی جی ۴ اس در این ماجرا دخالت داشتند
گرچه توانستیم ویدئو اصلی را پیدا کنیم اما در آن زمان نتوانسته بودیم ارتباط افراد داخل این ویدئو را با نیروهای شرکت بین‌المللی خدمات امنیتی جی ۴ اس که آرم شرکت آن‌ها روی لباس باند تبهکار درج شده بود، پیدا کنیم. یکی از کاربران ما در ساحل عاج که این ویدئو را برای ما فرستاده بود، می‌ترسید که پشت این قتل دستور سلسله مراتبی از سوی این شرکت خدمات امنیتی باشد.
تحریریه ناظران فرانس ۲۴، با این شرکت که مقر آن در بریتانیا است تماس گرفت و آن‌ها هرگونه ارتباط با این ویدئو و افراد حاضر در ویدئو را رد کردند. آن‌ها در عین حال تایید کردند که دزدیده شدن لباس‌های فرم آن‌ها پیش از انتشار این ویدئو در شبکه‌ها اجتماعی برزیلی، گزارش شده بود.
شرکت خدمات امنیتی جی ۴ اس بیانیه‌ای را در روز ۲۷ نوامبر ۲۰۱۸ برای تحریریه ناظران ارسال کرد. آن‌ها در این بیانیه ماجرا را توضیح می‌دهند:
جی ۴ اس، هیچ ارتباطی با این ویدئوی نفرت انگیز ندارد و ما به شدت این اقدام‌ها را که توسط افراد حاضر در ویدئو انجام می‌شود، محکوم می‌کنیم. این ویدئو زمانیکه در ماه می ۲۰۱۷ منتشر شده بود، به پلیس گزارش شد و دزدیده شدن لباس‌های فرمی که در آن‌ها آرم شرکت ما بدون اجازه نشان داده می‌شود قبل از اینکه ویدئو در شبکه‌های اجتماعی منتشر شود، به پلیس اعلام شده بود. شماره سریال آن‌ها، توسط پلیس فدرال برزیل در فهرست سیاه قرار گرفته است. ما درباره هویت افرادی که در ویدئو حضور دارند اطلاعی نداریم.