این سه ویدیو ربطی به درگیری‌های سودان ندارد
از ۱۵ آوریل ۲۰۲۳، نبرد بین ارتش رسمی و شبه نظامیان، سودان را به لرزه درآورده است، جایی که شبه نظامیان، قربانی بمباران، تبادل آتش و تجاوزات مرگباری شده‌اند. در این زمینه مطالبی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند، ادعا می‌کنند که چندین رویداد را در اخبار سودان به همراه ویدیوهای حمایتی مستندسازی می‌کنند. اما این تصاویر منتشر شده از خشونت اعمال شده توسط نیروهای مسلح، باله‌های هلی‌کوپتر و بمباران‌های هوایی، تحریف شده‌اند.
: منتشر شده در
راستی‌آزمایی به طورخلاصه
از اواسط آوریل ۲۰۲۳، مطالبی در واتس‌اپ و توییتر که به طور عمده به زبان‌های انگلیسی و عربی پخش می‌شوند، ادعا می‌کنند که درگیری‌ها در سودان را با تصاویر مختلف مستندسازی می‌کنند.
چندین سرنخ بصری و جستجوی عکس معکوس به تحریریه ناظران فرانس 24 این امکان را داد تا منشأ این ویدیوها را که هر سه از محتوای اصلی خود خارج و تحریف شده بودند، ردیابی کند.
در حالی که اولین فیلم در ماه جون ۲۰۲۲ در جریان یک قتل عام که توسط یک موسسه اتیوپیایی مستند شده بود در اتیوپی فیلمبرداری شده است، دومین فیلم پیش‌تر در ماه اگوست ۲۰۲۲ در شبکه‌های اجتماعی پخش شده است، یعنی زمانی که آخرین بمب‌گذاری در یمن در جون ۲۰۲۰ رخ داد.
در کشوری که دهه‌ها تحت تأثیر جنگ‌ها و تحریم‌های بین‌المللی زیر و رو شده است، ژنرال‌هایی که در سودان برای کسب قدرت رقابت می‌کنند، سیستم بهداشت و درمان را که از قبل به زانو درآمده بود، نابود کرده و خشونت، به طور عمده در خارطوم و دارفور، ۴۵۹ کشته و به گفته سازمان ملل بیش از ۴۰۰۰ مجروح برجای گذاشته است.
تیم تحریریه ناظران تصاویر واقعی از درگیری در سودان را مستند کرده است. آن‌ها را در گزارش زیر می‌توانید دنبال کنید:
درناظران بخوانید: "مردم از تشنگی می‌میرند": هزاران سودانی مجبور به مهاجرت شدند
با این حال، اگر با هر یک از سه ویدیوی زیر مواجه شدید، دقت کنید، زیرا آن‌ها هیچ ارتباطی با وضعیت فعلی سودان ندارند.
ویدئویی که در اتیوپی گرفته شده است
چندین مخاطب در روز جمعه ۲۱ آوریل ۲۰۲۳ تصاویر بسیار خشونت‌آمیزی را برای ما ارسال کردند، تصاویری که به ویژه در گروه‌های
واتس‌اپی در کنیا پخش شده بودند، که نشان می‌داد اعضای ارتش سودان در حال ضرب و شتم ده‌ها غیرنظامی هستند.
در این ویدیو که در حدود ۷۰۰ بار در توییتر به زبان انگلیسی بازنشر شده است - مراقب باشید، محتوای تکان‌دهنده‌ای دارد - مردانی با لباس‌های متحدالشکل افرادی را شلاق می‌زنند، با چوب مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرند، به صورتشان لگد می‌زنند و سنگ پرتاب می‌کنند تا زمانی که خون این افراد را که روی زمین جمع شده‌است پاک می‌کنند.
نویسنده این توییت که خود را «قدیمی‌ترین خبرنگار حوزه نظامی آمریکا» معرفی می‌کند، در توضیح آن می‌نویسد: «یک دوست قدیمی کلاه سبز [عضو نیروهای ویژه آمریکا، یادداشت سردبیر] این را برای من ارسال کرده است. می‌گوید از سودان است، جایی که او گاهی اوقات به آن‌جا سفر می‌کند.»
تیم تحریریه ناظران تصمیم گرفته است که این ویدیو را منتشر نکند، فقط تصاویر برگرفته از ویدئو (اسکرین شات)ها را منتشر کند.
با این حال، این فیلم نه در سودان، بلکه در اتیوپی همسایه این کشور فیلمبرداری شده است، همان‌طور که توسط عناصر بصری مختلف می‌توان آن را اثبات کرد.
در‌واقع اگر روی چند فریم تصویر مکث و بزرگنمایی کنیم می‌توانیم به وضوح نشان تجاری بطری پلاستیکی آب را که در دست یک سرباز نگه داشته شده است، شناسایی کنیم. عبارت "One"، "آب تصفیه شده طبیعی"، را می‌توانیم روی برچسب آن بخوانیم.
این نشان تجاری متعلق به یک شرکت اتیوپیایی است که محل تولید آن در چند کیلومتری آدیس آبابا پایتخت این کشور واقع شده است. در تارنمای این مجموعه آمده است: «این کارخانه در قلب سبتا، جنوب غربی آدیس آبابا [...] واقع شده و دارای شش خط تولید با ظرفیت ۱۲۰۰۰۰ بطری در ساعت (BPH) است.»
سرنخ دوم، فرضیه محل وقع صحنه در اتیوپی را تأیید می‌کند. در این ویدئو، یک لباس نظامی منقش به پرچمی را نشان می‌دهد که با چهار رنگ سیاه، قرمز، سبز و سفید تزئین شده است. این پرچم منطقه Gambella در جنوب غربی اتیوپی است.
در نهایت، کمیسیون حقوق بشر اتیوپی، یک نهاد ملی برای دفاع از حقوق بشر
وابسته به خدمات ایالتی فدرال، خشونت مرگبار مستند شده توسط این ویدئو را بررسی کرد.
این نهاد در گزارشی که برای تحریریه ناظران فرستاد، نشان داد که این "نقض حقوق بشر" باعث مرگ دست‌کم ۵۰ غیرنظامی در شهر گامبلا توسط نیروهای امنیتی منطقه بین ۱۴ تا ۱۶ جون ۲۰۲۲ شده است.
هلی‌کوپترهای فیلمبرداری شده در سال ۲۰۲۲
تصاویر دیگری که در ۱۵ آوریل ۲۰۲۳، روز آغاز درگیری‌ها در سودان، به زبان انگلیسی در توییتر منتشر شده است، چند هلی‌کوپتر را در حال پرواز بر فراز خارطوم نشان می‌دهد.
در عنوان همراه پستی که بیش از ۴۰۰۰۰۰ بار دیده شده است، آمده است: «هشدار خبری»، «بسیاری از هلی‌کوپترهای نظامی به طور فعال در سودان در حال پرواز هستند.»
با این حال، یک جستجوی عکس معکوس که با استفاده از نرم‌افزار آنلاین InVid WeVerify انجام شده است (نحوه استفاده از آن را اینجا ببینید) نشان می‌دهد این ویدیو به چندین ماه قبل بازمی‌گردد.
در واقع، این تصاویر پیش‌تر در ۱۴ آگوست ۲۰۲۲ در شبکه اجتماعی TikTok منتشر شده بود، بسیار قبل از شروع تنش بین دو ژنرال که از زمان کودتای آن‌ها علیه گذار دموکراتیک در اکتبر ۲۰۲۱ بر سودان حکومت می‌کردند.در عنوان پست TikTok به زبان عربی نوشته شده است «نیروی هوایی سودان».
این ویدئو در اولین روز از شصت و هشتمین سالگرد تاسیس نیروهای مسلح سودان منتشر شده است و ممکن است یک رژه نظامی ساده را نشان دهد، اگرچه هیچ عنوانی به صراحت به آن اشاره نکرده است.
ما نتوانستیم ویدیوی اصلی را پیدا کنیم، اما همین فیلم در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲ توسط صفحه‌ای که عکس‌ها و ویدئوهایی از نیروهای ارتش سودان را منتشر کرده بود، در فیس‌بوک بارگذاری شده است.
مجموعه‌ای ازبمباران‌هایی که در یمن فیلمبرداری شده است
همچنین یک پست به زبان انگلیسی در توییتر در ۱۸ آوریل ۲۰۲۳ ادعا می‌کند که بمباران‌های اخیر در سودان را نشان می‌دهد. در توضیح توییت آمده است: «حمله هوایی نیروی هوایی سودان به نیروهای کودتاگر RSF».
این ویدیو توسط حساب کاربری که از سوی بیش از ۲۰۰۰۰۰ نفر دنبال می‌شود، منتشر شده که خود را با عنوان "اخبار هشدارها، گزارش‌ها و نظرات در مورد درگیری‌های جاری در جهان" معرفی می‌کند.
با این حال، این تصاویر از درگیری‌ها در سودان فیلمبرداری نشده، بلکه در یمن، در جون ۲۰۲۰ رخ داده است. یک بنر صورتی رنگ که در سمت راست پایین صفحه قرار دارد، سریع به ما سر نخی می‌دهد. ذکر شده است: «@Ana_Al_Fahad».
جستجو بر اساس کلمات کلیدی، یافتن ویدیوی اصلی منتشر شده در کانال YouTube به همین نام را امکان‌پذیر می‌کند. در توضیح این پست که تاریخ 2 جون ۲۰۲۰ منتشر شده، آمده است: "هدف قرار دادن رهبران حوثی‌ها و اتاق‌های عملیات در یمن".
با وجود این که هویت این کانال یوتیوبی نامشخص است، اما بیوگرافی آن به یک حساب توییتری حامی عربستان با نشان پرچم عربستان و عکسی از محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی پیوند دارد.
عربستان سعودی از سال ۲۰۱۵ در یمن برای حمایت از نیروهای طرفدار دولت علیه حوثی‌ها، شورشیان مورد حمایت ایران، مداخله نظامی کرده است که در هشت سال درگیری، مناطق وسیعی از شمال و غرب این کشور که فقیرترین منطقه در شبه جزیره عربستان است را به تصرف خود در آورده است.