واکسن کووید-۱۹؛ آیا چهار مورد فلج شناسایی شده صورت نگران کننده است؟
: منتشر شده در : روزآمد شده در
در حالی که چندین کشور تاکنون واکسیناسیون علیه بیماری کووید-۱۹ را آغاز کرده‌اند، اما انتشار اطلاعات نادرست درباره واکسن کرونا در شبکه‌های اجتماعی همچنان ادامه دارد. کاربران شبکه‌های اجتماعی نگران عوارض جانبی احتمالی هستند و یا رسانه‌ها را به دروغگویی درباره واکسینه کردن افراد متهم می‌کنند. تحریریه ناظران فرانس ۲۴ سه مورد از این شایعات را رمزگشایی می‌کند. شایعه دیگر مربوط به چهار مورد فلج صورت است که در مراحل آزمایش بالینی واکسن فایزر-بیون‌تک رخ داده است.
بریتانیا از روز سه‌شنبه ۸ دسامبر (۱۸ آذر) شروع به واکسیناسیون علیه کووید-۱۹ با واکسن ساخت فایزر و شریک آلمانی‌اش بیون‌تک کرد. این اقدام در ایالات متحده آمریکا و کانادا از ۱۴ دسامبر آغاز شد. بحرین و مکزیک و چندین کشور دیگر نیز واکسن فایزر-بیون‌تک را تایید کرده‌اند.
از طرف دیگر، آژانس دارویی اروپا در تاریخ ۲۱ دسامبر برای نظر دادن درباره واکسن فایزر-بیون‌تک تشکیل جلسه می‌دهد. به گفته اورزولا فن‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا نخستین گروه از اروپایی‌ها می‌توانند قبل از پایان سال ۲۰۲۰ واکسینه شوند.
از طرف دیگر، آژانس دارویی اروپا در تاریخ ۲۱ دسامبر برای نظر دادن درباره واکسن فایزر-بیون‌تک تشکیل جلسه می‌دهد. به گفته اورزولا فن‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا نخستین گروه از اروپایی‌ها می‌توانند قبل از پایان سال ۲۰۲۰ واکسینه شوند.
چهار مورد فلج صورت بل [بلز]؟ توجه کنید، اطلاعات مخدوش است
شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی در فیس بوک اطلاعات موجود در سندی به تاریخ ۱۰ دسامبر را از آژانس دارویی آمریکا درباره واکسن منتشر کردند. در این مطلب آمده است که چهار نفر از شرکت‌کنندگان در آزمایش واکسن کرونا تولیدی فایزرـ بیون‌تک مبتلا به نوعی فلج موقت صورت شدند که با نام فلج بل [بلز] شناخته می‌شود. این بیماری از طریق آسیب به عصب صورت، منجر به فلج صورت می‌شود و می‌تواند ناشی از اثر باکتری‌ها، ویروس‌ها یا بیماری‌ها باشد.
در اکثر موارد، فلج پس از چند هفته یا چند ماه از بین می‌رود. طبق نظر موسسه ملی اختلالات مغز و اعصاب و سکته مغزی در ایالات متحده آمریکا، این اختلال می‌تواند در تمام سنین رخ دهد اما خطر ایجاد آن در زمان بارداری و در بین افراد دارای فشار خون بالا، چاقی مفرط، مبتلا به دیابت و اختلال‌های دستگاه تنفسی فوقانی بیشتر است.
مطالبی به زبان فرانسه و انگلیسی در شبکه‌های اجتماعی به همراه تصویری از سند سازمان غذا و داروی آمریکا و سه نفر مبتلا به فلج بل منتشر شد.
با این حال، با روش جست‌وجوی معکوس می‌توان، عکس سه فرد مبتلا به فلج بل را در دست‌کم دو سایت دیگر پیدا کرد. یکی در سایت ژورنال پزشکی بریتانیا (BMJ)، در صفحه‌ای مربوط به فلج بل که آخرین به روز رسانی آن در نوامبر ۲۰۱۹ انجام گرفته است. ردپای عکس مشابه را می‌توان در ویدئویی مشاهده کرد که در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۲۰ در یک کانال یوتیوبی در اندونزی منتشر شده است. بنابراین این عکس قبل از انتشار گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا در ده دسامبر در فضای اینترنت وجود داشت.
با این حال اطلاعات مطالب منتشر شده درست است. طبق تجزیه و تحلیل نتایج جمع‌آوری شده از آزمایش‌های شرکت فایزر و بیون‌تک در آزمایش بالینی واکسن کرونا، سازمان غذا و داروی آمریکا اعلام کرد که چهار نفر از ۲۲ هزار نفری که واکسن به آن‌ها تزریق شده بود، دچار فلج بل شده‌اند. هیچ مورد از فلج در بین گروه دارونما ثبت نشده است [گروهی از داوطلبان که واکسن به آن‌ها تزریق نمی‌شود بلکه یک محصول خنثی بدون اینکه آن‌ها متوجه شوند تزریق می‌شود]. بنابراین سازمان غذا و داروی آمریکا نظارت بر این آسیب را در مقیاس بزرگتر واکسیناسیون توصیه می‌کند.
با این حال هنوز قطعی نیست که این یک عارضه جانبی واکسن کرونا باشد. سازمان غذا و داروی آمریکا اشاره می‌کند که اطلاعات در پایگاه داده‌ها، عدم تعادل در موارد فلج بل را نشان می‌دهد [چهار مورد در گروه واکسن و هیچ مورد در گروه دارونما] اما این سازمان معتقد است که "رابطه علت و معلولی به‌دلیل تعداد کم موارد" ثابت نشده است.
نتیجه‌گیری: چهار مورد فلج ثابت شده در ۲۲ هزار آزمایش
در نتیجه، درست است که در بین ۲۲ هزار نفری که واکسن را دریافت کرده‌اند چهار نفر دچار فلج بل شده‌اند اما در حال حاضر داده‌های جمع‌آوری شده از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا ایجاد ارتباط بین واکسن و این آسیب را تایید نمی‌کند.
کاربران شبکه‌های اجتماعی همچنین ابراز نگرانی کرده‌اند که شش نفر پس از آزمایش واکسن فایزرـ بیون‌تک جان خود را از دست داده‌اند. این درست است اما مرگ در ارتباط با واکسن درست نیست. طبق سند سازمان غذا و داروی آمریکا از شش مرگ ثبت شده، چهار مورد فوتی، در بین داوطلبانی بوده است که دارونما دریافت کردند و نه واکسن بنابراین مرتبط دانستن مرگ آن‌ها با آزمایش‌ها گمراه‌کننده است.
درباره عوارض جانبی چه می‌دانیم؟
طبق سند منتشر شده سازمان غذا و داروی آمریکا در تاریخ ۱۰ دسامبر، عوارض تزریق این واکسن شامل خستگی، سردرد، لرز، بدن درد و تب است. همچنین هشت مورد آپاندیسیت [التهاب ناگهانی آپاندیس] در افراد واکسینه شده مشاهده شد اما در گروه دارونما نیز چهار مورد وجود داشت. بنابراین سازمان غذا و داروی آمریکا اطمینان می‌دهد که این تنها یک اتفاق آماری است و ارتباطی با واکسن ندارد.
یک روز پس از شروع واکسیناسیون با واکسن فایزرـبیون‌تک در بریتانیا یک مقام این کشور اعلام کرد که دو نفر نسبت به تزریق واکسن، واکنش بدی نشان دادند و مستعد حساسیت شدید هستند.
آژانس دارویی بریتانیا، توصیه‌ای را برای افرادی که "سابقه واکنش آلرژیک شدید به واکسن‌ها، داروها یا مواد غذایی دارند" صادر و توصیه کرد که به این گروه واکسن تزریق نشود با این حال محققان متذکر شده اند که این پدیده در همه واکسن ها وجود دارد و پدیده نادری است.