چگونه نیروهای امنیتی ایران با گلوله‌های «غیر جنگی» به قصد کشتن معترضان شلیک می‌کنند
: منتشر شده در
«اگر از فاصله نزدیک شلیک کنیم، می‌توانیم آنها را بکشیم»: مشاهدات واضح است؛ این اظهارات از سوی یکی از نیروهای شبه‌نظامی ایران در نیروی بسیج که در اتفاقی نادر حاضر شد با تحریریه ناظران صحبت کند بیان می‌شود. اعضای یگانی که او در آن عضویت دارد از شلیک گلوله به سمت معترضانی که از اواسط سپتامبر 2022 علیه حکومت ایران تظاهرات کرده‌اند ابایی نداشته‌اند. این فشنگ‌ها اگر در فاصله ایمن استفاده شوند، قرار است که کشنده نباشند، اما واقعیت این است که در جریان اعتراضات در ایران ده‌ها تظاهرکننده را از این طریق کشته‌اند.
در پی قتل مهسا امینی دختر جوانی که پس از دستگیری توسط نیروهای گشت ارشاد، جان خود را از دست داده بود، دست‌کم ۲۲۷ ایرانی در جنبش اعتراضی که از 16 سپتامبر 2022 در سراسر ایران شکل گرفته است، کشته شده‌اند.
در مرگبارترین کشتار در 30 سپتامبر 2022 در شهر زاهدان بر اثر شلیک گلوله مستقیم جنگی پلیس به سمت تظاهرکنندگان بیش از 66 کشته بر جای گذاشت اما در سایر نقاط، بیشتر معترضان بر اثر ضرب و شتم یا به کار گیری "سلاح‌های غیر کشنده" از جمله گلوله‌های ساچمه‌ای کشته یا مجروح شده‌اند.
ده‌ها تصویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، استفاده از تفنگ شکاری توسط نیروهای امنیتی ایران از جمله افسران پلیس، نیروهای بسیج (شاخه شبه نظامی سپاه پاسداران انقلاب) و همچنین نیروهای ضد شورش را نشان می‌دهد. گزارش‌های سازمان عفو بین‌الملل نیز استفاده گسترده از تفنگ شکاری توسط نیروهای امنیتی ایران را تأیید کرده است.
تجزیه و تحلیل تیم تحریریه ناظران از بیش از 100 عکس و فیلم ارسال شده از شهرهای سراسر ایران، طیف گسترده‌ای از مهمات به اصطلاح "کمتر کشنده" را نشان می‌دهد که توسط نیروهای امنیتی استفاده می‌شود. منبع ما که یکی از عوامل بسیج است، اطمینان می‌دهد که یگان آنها برای کار با این مهمات، مجهز شده و آموزش دیده و همچنین از سلاح‌های جنگی از نوع کلاشنیکف نیز بهره مند است. او معتقد است که در نهایت ممکن است به آنها دستور داده شود از این سلاح‌ها علیه تظاهرات ۲۰۲۲ استفاده کنند، همانطور که در جریان اعتراضات سال ۲۰۱۹ که تخمین زده می‌شود ۱۵۰۰ معترض در عرض دو هفته کشته شدند از سلاح‌های جنگی استفاده شد.
«آنها سینه یا سر را هدف قرار می‌دهند تا بکشند»
تیم تحریریه ناظران با مصطفی (نام مستعار) یکی از نیروهای بسیج که در جریان سرکوب اعتراضات اخیر در یکی از شهرهای شمال ایران فعال بوده است، گفتگو کرد. ما توانستیم هویت او را با استفاده از عکس‌ها تایید کنیم، اما برای امنیت او هیچ جزئیاتی از هویت او منتشر نخواهد شد. مصطفی و همکاران بسیجی‌اش برای استفاده از سلاح‌های "غیر کشنده" آموزش دیده‌اند، اما او می‌گوید که بیشتر آنها هنگام رویارویی با معترضان دستورالعمل‌ها را اجرا نمی‌کنند.
ما در واحد خود تفنگ ساچمه‌ای، گاز اشک آور، پینت‌بال، نارنجک انداز، باتوم و شوکر داریم. ما چندین ساعت در مورد این سلاح‌های "غیر کشنده" معرفی و آموزش داشتیم.
ما یاد گرفتیم که در چه موقعیتی از کدام سلاح استفاده کنیم. روی اهداف هم تمرین کردیم، به ویژه با پینت بال، شاید به این دلیل که هزینه کمتری دارد.
ما در زمینه کنترل جمعیت تظاهرکنندگان هم آموزش دیده‌ایم، اما به نظرم فایده ای نداشت. تظاهرات در واقعیت هیچ ربطی به چیزی که ما در جلسات تمرینی برای آن آموزش دیدیم ندارد. به عنوان مثال، در طول جلسات تمرینی ما دستور داریم اگر هدف خیلی نزدیک باشد، روی زمین شلیک کنیم. اما هیچ کس این کار را نمی‌کند ...
«زمانی که دستور داده شود از کلاشنیکف استفاده خواهیم کرد»
من سعی می‌کنم تا حد امکان به تظاهرکنندگان ضربه نزنم. من برای ترساندن و متفرق کردن مردم به زمین یا در جهت‌های دیگر شلیک می‌کنم. اما همه مثل من نیستند: دیگر افسران واحد من به معترضان تیراندازی می‌کنند. آنها را از ناحیه سینه یا سر مورد هدف قرار می دهند تا بکشند.
اگر کسی را بکشیم، عواقبی به دنبال نخواهد داشت. این به بسیاری از افسران پلیس یا آنها که به اصطلاح کله‌هایشان داغ است و هنگام شلیک، ناحیه سر معترضان را هدف قرار می‌دهند کارت سفید می‌دهد. این کار می‌تواند کشنده باشد.
ما کلاشنیکف هم در اسلحه‌خانه خود داریم اما هنوز از آن استفاده نکرده‌ایم. این تفنگ‌ها در حال حاضر برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی انتظامی در نظر گرفته شده است. طبق اطلاعات من، اسلحه‌خانه‌های نیروی مقاومت بسیج در تمام واحدهای سراسر کشور یکسان است. ما به عنوان عوامل بسیج دستور استفاده از کلاشنیکف را دریافت نکرده‌ایم، اما یگان ما در سال 2019 از آن استفاده کرد و الان هم در صورت صدور دستور مجدد از آن استفاده خواهیم کرد.»
«دست‌کم 13 کشته بر اثر شلیک با تفنگ ساچمه‌ای»
به گفته رها بحرینی، عضو سازمان عفو بین‌الملل، دست‌کم 13 معترض از جمله سه نوجوان از 16 سپتامبر 2022 بر اثر شلیک گلوله ساچمه‌ای کشته شده‌اند. او به تحریریه ناظران گفت که این قتل‌ها در استان‌های کردستان، کرمانشاه، البرز، فارس، گیلان و آذربایجان غربی رخ داده است.
از جمله این قربانیان، حدیث نجفی 22 ساله بود که در جریان تظاهرات روز 21 سپتامبر 2022 در شهر کرج بر اثر اصابت گلوله ساچمه‌ای جان خود را از دست داد. به گفته خانواده‌اش، بیش از بیست گلوله ساچمه‌ای به صورت و سینه او خورده است.
رضا شهپرنیا ۲۳ ساله، در بیست سپتامبر 2022 در کرمانشاه کشته شد. به گفته خانواده‌اش، او بر اثر جراحات وارده از اصابت بیش از 70 گلوله ساچمه‌ای به بدنش درگذشت.
تا امروز، تعداد معترضانی که در ایران بر اثر گلوله‌های ساچمه‌ای نابینا، فلج یا مجروح شده‌اند مشخص نیست.
تصاویر مهمات مصرف شده از 49 تظاهرات
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سلاح‌های مورد استفاده در خیابان‌های ایران، تیم تحریریه ناظران FRANCE 24 از ایرانیان خواست تا عکس‌های فشنگ‌ها و سایر مهمات مصرف‌شده‌ای را که در خیابان‌ها در جریان اعتراضات پیدا کرده‌اند، برای ما ارسال کنند.
تحریریه ما توانست ده‌ها عکس را که در 49 تظاهرات مختلف گرفته شده و توسط ناظران ایرانی ما ارسال شده بود، بررسی کند. آنها می‌گویند که شاهد استفاده پلیس از این گلوله‌ها بوده‌اند. ما توانستیم این تصاویر را با گزارش شاهدان عینی در تظاهرات و همچنین مطالب منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی در جریان تظاهرات را تأیید کنیم. از این تعداد 26 مورد در هفت شهر تهران، مشهد، یزد، کیش، سنندج، زاهدان و گوهردشت کرج رخ داده است.
این تصاویر طیف وسیعی از مهمات مصرف شده از جمله پوکه‌ها و فشنگ‌های تفنگ ساچمه‌ای، گلوله‌های تفنگ پینت‌بال و کپسول‌های گاز اشک آور را نشان می‌دهد. ما همچنین فیلم‌هایی دریافت کرده‌ایم که جراحات ناشی از این سلاح‌های "غیر کشنده" را نشان می‌دهد.
بیشتر تصاویر ارسالی گلوله‌های تفنگ ساچمه‌ای را نشان می‌دهد. از 12 فشنگ کشف شده در اعتراضات در سراسر ایران، 10 عدد فشنگ دارای محفظه‌های شفاف است که روی پایه فلزی آن "مهام*12*" نوشته شده که نشان دهنده پوکه‌های فشنگ‌های کالیبر 12 ساخت صنایع نظامی شهید شیرودی، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مهمات در ایران است.
تعدادی از پوکه‌های مهام دارای علامت‌های انگلیسی هستند، مانند نمونه‌ای که در سنندج یافت شد که روی آن نوشته شده است: "ANTI RIOTS RBC SOFT " یا روی دیگری که از کرج ارسال شده است: "ANTI RIOTS RBC HARD 3/2015". پوکه‌ای که در کرج یافت شده، استفاده نشده و حاوی چندین گلوله نارنجی است.
در دو تصویر دیگر از فشنگ‌های مستعمل شده که توسط تحریریه ما مورد بررسی قرار گرفته‌اند، می‌توانیم پایه‌هایی با آرم Cheddite، یک سازنده فرانسوی-ایتالیایی، و پوشش‌های زرد یا سبز رنگ را ببینیم. یک فشنگ با محفظه سبز رنگ که در یزد کشف شد، دارای نوشته “Shahin 2017 4” نشان مهمات شکاری ساخت صنایع نظامی شهید شیرودی بود. هر دو فشنگ ساچمه‌ای با نش
"اگر از فاصله نزدیک شلیک کنید، می توانید بکشید"
مصطفی، نیروی بسیجی که با او صحبت کردیم، تصویری از یک جعبه فشنگ مهام با پوکه‌های شفاف و نوشته «ANTI RIOTS RBC SOFT» برای ما فرستاد. او مدعی است که فشنگ‌های مهام، فشنگ‌های «استاندارد» و «سازمانی» نیروهای امنیتی هستند. عکسی که او فرستاد را به دلایل امنیتی منتشر نمی‌کنیم.
ما تعداد زیادی پوکه‌های شفاف مهام داریم. فشنگ‌هایی پر از گلوله‌های "نرم" وجود دارد که به طور معمول حاوی گلوله‌های لاستیکی بزرگتر هستند. آنها دردناک هستند، اما اگر از شلیک به صورت و چشم خودداری کنید، درد کمتری دارند. بقیه فشنگ‌ها با گلوله‌های "سخت"، کوچکتر وجود دارد. در این، بدنه‌ها حاوی تعداد زیادی توپ فلزی سخت هستند.
ما با هر چه به ما بدهند شلیک می‌کنیم. بیشتر اوقات همین مهام کالیبر 12 شفاف است، اما به ما فشنگ‌های رنگی نیز داده شد که لزوماً برای استفاده ضد شورش در نظر گرفته نشده است. آنها هیچ علامتی ندارند و به طور عمده حاوی مهره‌های ریز هستند. ما اخیراً بیشتر و بیشتر از اینها داریم. آنها در جعبه‌های معمولی مهام نمی‌آیند. نمی دانم مهام است یا چیز دیگری.
اینکه روی فشنگ چه نوشته شده باشد چه اهمیتی دارد؟ اگر کالیبر 12 باشد، ساچمه‌های آهنی کوچکی درون آن وجود دارد که شما شلیک می‌کنید و از طرف دیگر می‌ترکد و توپ‌های آهنی داخل آن پخش می‌شود. آیا عکس‌هایی از تیراندازی به افراد با تفنگ ساچمه‌ای را دیده‌اید؟ آنها زخم‌های کوچکی در سراسر بدن خود ناشی از برخورد آن توپ‌های آهنی کوچک دارند.
اگر با آن به پرنده‌ای ضربه بزنید، کشنده است. اگر به کسی بزنی، درد دارد. ممکن است کسی را نابینا یا برای همیشه فلج کند. در فاصله نزدیک می‌توانید افراد را نیز بکشید. فرقی نمی‌کند روی آن چه نوشته شده باشد، فشنگ ضد شورش باشد یا فشنگ شکار، همان کار را انجام می‌دهد.
"گلوله‌ها مهمات مرگبار هستند و هرگز نباید در تجمعات استفاده شوند"
نیل کورنی، کارشناس تسلیحات در بنیاد تحقیقاتی امگا به فرانس 24 گفت:
هرگونه استفاده از مهمات گلوله‌ای علیه تظاهرکنندگان غیرقانونی است. اینها مهمات کشنده‌ای هستند که هرگز نباید از سوی پلیس در تظاهرات، اعتراضات و غیره استفاده شوند، به ویژه تظاهرات مسالمت‌آمیز، که در اکثر اعتراضات در ایران وجود دارد.
استفاده از مهمات دارای گلوله‌های متعدد، مانند مهمات جنبشی حاوی بیش از یک گلوله، مغایر با هنجارها و استانداردهای بین‌المللی پلیس است. هر مهمات با گلوله‌های فلزی باید کشنده در نظر گرفته شود - گلوله، ساچمه، توپ فلزی - هر نامی که باشد: بالقوه کشنده است و هرگز نباید علیه جمعیت یا تظاهرکنندگان استفاده شود.
«اگر تفنگ های ساچمه‌ای با مهمات «کمتر کشنده» [مانند گلوله های لاستیکی یا توپ های پلاستیکی، یادداشت سردبیر] پر شوند، می توانند کمتر کشنده باشند، اما در اثر شلیک در فاصله نزدیک می‌توانند کشنده باشند. همانطور که گلوله‌ها پراکنده می‌شوند، این احتمال وجود دارد که به قسمت‌های آسیب پذیر بدن مانند سر یا چشم‌ها ضربه وارد شود که منجر به آسیب جدی یا حتی مرگ شود.»