"جنگ بدون تصویر" در اتیوپی؛ ویدئویی از یک قتل عام که احتمال ارتکاب جنایت جنگی در تیگرای را مستند می‌کند
: منتشر شده در : روزآمد شده در
در تاریخ پنج ژانویه یعنی در اواسط جشن‌های کریسمس ارتدوکس‌ها، ساکنان یک روستا در اتیوپی به دست ده‌ها مرد با لباس‌های متحدالشکل کشته شدند. در ویدئویی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، علیرغم قطع اینترنت در شهر تیگرای که در قلب درگیری‌ها بین ارتش و شورشیان است، ۳۰ جسد دیده می‌شود که زمین را پر کرده‌اند. کسی که ویدئو را می‌گیرد، به یک زخمی نزدیک می‌شود و فریاد می‌زند: "باید کار افرادی را که زنده ماندند، تمام می‌کردید!" تحریریه ناظران فرانس ۲۴ توانست صحت این ویدئو را تایید کند.
هشدار! رویدادهای مطرح شده در این مطلب ممکن است شوکه کننده باشد
منطقه تیگرای، واقع در شمال اتیوپی، از سال ۲۰۱۸ صحنه درگیری‌های سیاسی بین نیروهای دولت مرکزی و دولت محلی تیگرایی‌ها است که خواهان وزن سیاسی بیشتر برای اقلیت تیگرای-تیگرینیا هستند.
این درگیری‌ها در نوامبر سال ۲۰۲۰ پس از به تعویق افتادن انتخابات به جنگ علنی تبدیل شد و فاجعه انسانی ایجاد کرد که در پی آن شمار زیادی آواره شدند، مناطق مسکونی بمباران شد و قحطی منطقه را در بر گرفت.
از سوی دیگر دخالت هزاران سرباز اریتره‌ای نیز به این موضوع اضافه می‌شود. جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای و اقلیت تیگرای به مدت سه دهه تا سال ۲۰۱۸ در ائتلاف حاکم بر اتیوپی دارای وزن اصلی سیاسی بودند. اما در سال ۲۰۱۸ احمد اَبی با در اختیار گرفتن قدرت، کاهش نفوذ بالای این جریان سیاسی در دولت فدرال را پیگیری کرد. نخست وزیر ائتلاف حاکم را منحل و حزب واحد ملی با نام "حزب رفاه" تاسیس کرد اما جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای از عضویت در آن خودداری کرد.
در این شرایط که درگیری‌ها شدت گرفته است، ویدئویی چهار دقیقه‌ای در اوایل فوریه منتشر شد. ابتدا بخشی از ویدئو که حدود یک دقیقه بود در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد. کاربرانی که ویدئو را به اشتراک گذاشتند، در توضیح آن مدعی شدند که سربازان اتیوپیایی، ساکنان شهر دبره آبای در تیگرای را قتل عام کرده‌اند.
سایت خبری تقات (Tghat) که از سوی گروهی از کنشگران تیگرایی خارج از این کشور اداره می‌شود، قبل از انتشار این ویدئو در اوایل فوریه، برخی خشونت‌ها و بدرفتاری‌ها را در آن منطقه در تاریخ ۱۲ ژانویه گزارش کرده بود. روزنامه بریتانیایی تلگراف نیز در تاریخ ۱۹ فوریه مطلبی درباره این ویدئو منتشر کرد.
تحریریه ناظران، با توجه به میزان خشونتی که در ویدئو وجود دارد تصمیم گرفت تنها عکس‌های تاری از ویدئو را منتشر کند.
کجا؟
۳۰ جسد بر روی زمین در حاشیه یک روستا مشاهده می‌شود.
ما با بررسی طرح خاص ساختمان‌ها، مسیرها، درختان و نمای کوهستانی قابل مشاهده در افق توانستیم آنها را با تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های توپوگرافی موجود در نرم افزار گوگل ارث پرو Google Earth Pro مقایسه و مکان دقیق ویدئو را تایید کنیم.
این اتفاق، در روستای می‌هارماز واقع در دبره آبای رخ داده است. این منطقه به خاطر صومعه‌ای که حدود دو کیلومتری روستا قرار دارد معروف است.
تحریریه ناظران سپس در یک عکس جدید ماهواره‌ای، مکان اجساد مختلف قابل مشاهده در ویدئوی چهار دقیقه‌ای را ثبت کرد. ما ۳۰ جسد بی‌حرکت را با لباس غیر نظامی شمارش کردیم. لکه‌های خونی بزرگ وجود زخم یا زخم باز را در چندین قربانی نشان می‌دهد. قربانیان در برخی از نقاط آنقدر خون از دست داده‌اند که زمین از رنگ خاکی به سیاهی تغییر کرده است. دست‌کم دو نفر، دراز کشیده و احتمالا زخمی شده‌اند و نسبت به حضور فیلمبردار واکنش نشان می‌دهند.
"هی، شما باید کار افرادی را که زنده ماندند، تمام می‌کردید"
وقتی ویدئو شروع می‌شود، می‌توان دو جسد بی‌جان را در یک جاده خاکی مشاهده کرد. مردی که در حال فیلمبرداری است به زبان امهری (زبان رسمی اتیوپی) احتمالا به مرد دیگری که در تصویر قابل مشاهده نیست می‌گوید: "هی، شما باید کار افرادی را که زنده ماندند تمام می‌کردید!"
طبق بررسی منابع مختلف آشنا با این زبان و همچنین طبق اطلاعات منتشر شده در روزنامه تلگراف، مرد پشت دوربین لهجه جنوب کشور را دارد. مردی که روی زمین افتاده است به زبان تیگرینیا که در منطقه شمال اتیوپی صحبت می‌شود به او پاسخ می‌دهد.
او سپس به دو مرد دیگری که روی زمین افتاده‌اند نزدیک می‌شود. یکی از این افراد نسبت به حضور تصویربردار واکنش نشان می‌دهد.
آنها چند جمله رد و بدل می‌کنند:
-چه کسی تو را اینجا آورده است؟ آیا او آورده است؟ [به طرف مقابل اشاره می‌کند]
-[کلمات نامفهوم به زبان تیگرینیا]
-زبان امهری را نمی‌فهمی؟
-من در نزدیکی خانه‌های آنجا زندگی می‌کنم [انگشت خود را به بالا گرفته است و به زبان تیگرینیا زبان رسمی اریتره و منطقه تیگرای صحبت می‌کند].
-به صحبتت ادامه بده، من مادرت ... ، پس حرف بزن پسر…
یک دقیقه پس از این صحبت‌ها با مردی که روی زمین افتاده بود، فرد فیلمبردار از مردی که لنگان از محل دور می‌شود ویدئو می‌گیرد.
صدایی در ویدئو شنیده می‌شود که می‌گوید: "چرا او را نمی‌کشیم؟" در پس زمینه صدای زنانه و مردانه‌ای وجود دارد که با تلفیقی از زبان امهری و تیگرینیایی التماس می‌کند: "خواهش می‌کنم، به خاطر مادرهایتان!" مرد دوربین به دست گفت: "بی‌خیالش بشو، بگذار برود، قبلا بهش شلیک کرده‌ایم [...] او از اول باید کشته می‌شد. بگذار برود، او نجات یافت."
چه کسی؟
چندین مرد با لباس نظامی در کل ویدیو قابل تشخیص هستند. همه لباس متحدالشکل با طرح استتار پوشیده‌اند، چکمه‌هایی با رنگ ماسه پوشیده اند و برخی نیز کلاه‌هایی با یک رنگ بر سر دارند. در هیچ بخشی از ویدیو دیده نمی‌شود که مرد فیلمبردار نیز به مانند بقیه لباس یک شکل پوشیده باشد اما به نظر می‌رسد بر اساس صحبت‌های او با دیگران، آنها عضو یک گروه باشند.
یکی از این افراد، یک واکی-تاکی با آنتن بسیار بلند در دست داشت، تجهیزاتی که در حین درگیری‌های اخیر در دستان سربازان اتیوپی دیده شده است به طوری که یکی از عکس‌های خبرگزاری فرانسه در ماه نوامبر این موضوع را نشان می‌دهد. فرد دیگری یک واکی-تاکی با آنتن کوتاه در دست دارد.
در سمت چپ عکسی از ویدئو است و مردی را نشان می دهد که یک واکی-تاکی با آنتن بلند در دست دارد. عکس سمت راست عکس خبرگزاری فرانسه است که سرباز اتیوپیایی را با دستگاه مشابهی نشان می‌دهد. این عکس در تاریخ ۲۵ نوامبر ۲۰۲۰ منتشر شده است.
در ثانیه‌های پایانی ویدئو، یک مرد مسلح دیده می‌شود. کیفیت تصاویر به گونه‌ای نیست که نوع اسلحه قابل شناسایی باشد.
رد فیلمبردار پس از نزدیک شدن به اجساد ۳۰ نفری که روی زمین افتاده‌اند، کار خود را با جملاتی روی ویدئو جمع بندی می‌کند: "تماشا کنید چند نفر مورد اصابت گلوله قرار گرفتند. همه در ویدئو هست."
عناصر مختلف موجود در این ویدئو از جمله ابزارهای در اختیار افراد، لباس‌های یک شکل و زبانی که با آن صحبت می‌کنند به وضوح نشان دهنده وابستگی آنها به ارتش اتیوپی است و مشخص است که آنها به شورشیان تیگرایی یا حتی سربازان اریتره که در این درگیری‌ها وارد شده‌اند ارتباطی ندارند. سربازان اریتره به زبان امهری صحبت نمی‌کنند.
با این حال، هیچ نشان یا پرچمی برای شناسایی گردان درگیر یا دانستن این موضوع که نیروهای معمولی ارتش هستند یا نیروهای کمکی مانند نیروهای لباس شخصی پلیس یا شبه نظامیان وجود ندارد.
چه زمانی؟
چندین منبع محلی تایید می‌کنند که سربازان اتیوپیایی در پنج ژانویه ۲۰۲۱ چند روز قبل از کریسمس اتیوپی که در تاریخ هفت ژانویه جشن گرفته می‌شود به ساکنان این روستا تیراندازی کرده‌اند. با توجه به حضور دست کم دو نجات یافته، این ویدئو احتمالا در همان روز قتل عام گرفته شده است.
ناظران فرانس ۲۴ می‌تواند تایید کند که تصاویر مربوط به قبل از سال ۲۰۱۸ نیست چراکه ساختمانی در حال ساخت در ویدئو قابل مشاهده است که در تصاویر ماهواره‌ای ضبط شده در آن سال قابل مشاهده نیست. همچنین در سایت SunCalc نشان داده شده است، سایه‌های ایجاد شده از سوی مردان و ساختمان‌ها از نظر طول و جهت‌گیری آنها با پایان یک روز زمستانی مطابقت دارد.
در سمت چپ، عکس از ویدئو است که یک ساختمان در حال ساخت را نشان می‌دهد و در سمت راست یک عکس ماهواره‌ای از همین مکان در سال ۲۰۱۸ است که ساختمانی در آنجا نبوده است.
علاوه بر این، هیچ اثری از این ویدئو در اینترنت قبل از فوریه ۲۰۲۱ وجود ندارد.
پس از گزارش افشاگرانه روزنامه تلگراف، تفری ملس دستا، سفیر اتیوپی در لندن به آن واکنش نشان داد و گفت که ویدئو ربطی به متن منتشر شده درباره آن ندارد و ارتش اتیوپی "تمام تلاش خود را می‌کند تا از تلفات غیرنظامی جلوگیری شود و از شهروندان حفاظت شود."
تحریریه ناظران برای کسب اطلاعات بیشتر درخواست گفتگو با وزارت دفاع اتیوپی و دفتر نخست وزیری را ارائه کرده است. اگر پاسخ آنها به دست ما برسد آن را منتشر می‌کنیم.
"جنگی بدون تصویر"
تصاویر قتل عام دبره آبای، پرده از آنچه رسانه‌ها آن را "جنگ بدون تصویر" می‌نامند برداشت. دولت اَبی احمد برای جلوگیری از هرگونه "مداخله"، چندین ماه است که از ورود خبرنگاران و سازمان‌های غیر دولتی به منطقه جلوگیری کرده است.
محاصره ایجاد شده با این توجیه که حمل و نقل زمینی و هوایی به آن منطقه انجام نمی‌شود، سرانجام در اواخر فوریه برای برخی از رسانه ها از جمله فرانس ۲۴ تا حدودی برداشته شد. از آغاز سال ۲۰۲۱، شواهد و تصاویر نادری از تیگرای بیرون آمده است.
مشاور ویژه سازمان ملل در امور پیشگیری از نسل کشی در اوایل فوریه اعلام کرد که گزارش‌هایی درباره اعدام‌های غیرقانونی، خشونت‌های جنسی، غارت، قتل عام و محدودیت‌های در ارسال کمک‌های بشردوستانه از طرف‌های مختلف درگیر در خشونت‌های این منطقه دریافت کرده است.
این ویدئوها احتمال جنایت‌های جنگی را مستند کرده است و به طور مرتب منتشر می شود و اکنون به اسنادی برای ارائه به دادگاه‌های بین‌المللی مخصوصا دیوان کیفری بین‌المللی تبدیل است. اورلی اومائتر، وکیل متخصص در امور جنایت علیه بشریت، جنایت جنگی در دادگاه پاریس می‌گوید: "با توجه افزایش استفاده از آن ها [تصاویر]، نهادها بر جمع‌آوری داده‌ها و روش‌های تحقیق از آنها باید نظارت کنند. "
دانشگاه برکلی در دسامبر سال ۲۰۲۰ برای وکلایی که تمایل دارند از این نوع تصاویر به عنوان مدرک در دادگاه‌ها استفاده کنند پروتکل مفصلی را با مشارکت سازمان ملل منتشر کرد.